Wat is water?
Water is een chemische verbinding bestaande uit één zuurstofatoom (H) en twee waterstofatomen (O). Samen beter bekend als H2O. Mensen bestaan voor 70% uit water, komkommers zelfs voor 95%. Water is onmisbaar voor het weelderig groen op aarde. En dat is waarom we in deze blog meer gaan vertellen over hoe wateropname in planten werkt, welke behoeften planten hebben aan water, welke andere toepassingen voor water we kennen en welke water gerelateerde producten er in onze webshop zijn die jouw leven leuker en makkelijker kunnen maken.
Het belang van water
Iedereen die ooit een plant is vergeten water te geven weet: water = onmisbaar. Maakt niet uit hoe vaak je jouw groene vriend knuffelt, zonder water neemt je plant je al die liefde toch niet in dank af. Water in planten zorgt voor transport van voedingsstoffen, cel spanning en fotosynthese. Fotosynthese zorgt voor groei en bloei.
Groei en bloei door fotosynthese
De stofwisseling die zorgt voor groei en bloei wordt in gang gezet door fotosynthese. Als je fotosynthese als formule zou beschrijven ziet het er als volgt uit: Water + koolstofdioxide + licht = zuurstof + glucose. De zuurstof wordt afgescheiden. De glucose wordt gebruikt om te groeien. Zoals je hier dus ziet wordt voor de vorming van koolhydraten (de glucose) koolstof (CO2) en water (H2O) gebruikt. Deze koolhydraten zijn nodig voor de groei en bloei. Naast water en CO2 gebruikt een plant ook andere voedingsstoffen die jouw groene amigo opneemt uit de bodem. Meer over voedingsstoffen en waarom deze onmisbaar zijn, lees je hier.
Osmose
Om het water voor die fotosynthese met zijn wortels op te nemen, maakt de plant gebruik van osmose. Osmose is de manier waarop het water door de celwand van de wortel, de plant ín getransporteerd wordt. Bij osmose stroomt de vloeistof van de zijde waar de concentratie van opgeloste stoffen lager is naar de zijde waar deze concentratie hoger is. Dit betekent dus ook dat wanneer er een te hoge dosis voedingsstoffen in de bodem zit, de wortels van je planten eerder voeding en water zullen afscheiden in plaats van opnemen. Wat zorgt voor uitdroging en verbranding van de wortels. De mate waarin de bodem vocht vasthoudt waarin voedingsstoffen kunnen oplossen of doorspoelen is hierbij van belang. Meer over de bodem lees je hier.
Capillaire werking
Via de wortels neemt een plant het water op uit de bodem. Afhankelijk van de dichtheid van de bodem houdt de bodem meer of minder water vast. In die bodem zitten nauwe kanalen waardoor water zich kan bewegen. Wanneer een watermolecuul zich aan andere watermoleculen bindt heet dat cohesie. Wanneer water zich aan ander type moleculen bindt, heet dat adhesie. Deze aantrekkingskracht aan andere moleculen zorgt voor wat we bij water ‘de capillaire werking’ noemen. In de praktijk zien we het water dan omhoog kruipen. Hoe dichter de bodem, hoe nauwer de kanalen, hoe meer spanning er staan op de moleculen om die kanalen heen. Met spanning wordt de eerder genoemde aantrekkingskracht bedoeld. Hierdoor heeft een dichte bodem een sterkere capillaire werking dan een losse bodem.
Gebruik van water
Nu we meer weten over wat water is en hoe het reageert, willen we natuurlijk ook weten hoe we water het beste gebruiken. Hoe zorg je dat je niet teveel water geeft? En wat is de invloed van de pH-waarde van het water? Wist je dat merendeel van de planten namelijk van lichtzure grond houdt, maar dat ons kraanwater een pH heeft van rond de 7? Dat maakt kraanwater niet de beste oplossing voor je planten (pun intended).
De pH-waarde
De pH-waarde van de watergift en de bodem heeft invloed op de werking van verschillende transportprocessen. Met transport bedoelen we hier het opnemen van voedingsstoffen door planten. Bij een verkeerde pH-waarde kan een plant slecht functioneren. Het meten en daarna bijsturen van de pH mag dan ook niet vergeten worden. De meeste planten kunnen goed gedijen bij een pH-waarde van 5 tot 6.5. In deze range kunnen zij van de meest belangrijke stoffen voldoende opnemen. De stoffen waar ze minder van nodig hebben komen bij deze waarde ook binnen, maar zoals gewenst, in mindere mate. Wil je de zuurtegraad meten dan kom je de meetapparatuur onder andere tegen onder de naam pH-meter. Je kan deze waarde meten in de watergift en in de bodem. Meer over de pH-waarde en hoe je deze kan meten lees je hier.
Vijverwater
Een vijver in je tuin, of een bak met waterplanten of vissen ziet er super leuk uit! Wij zijn in ieder geval fan. Maar de juiste omstandigheden in je vijverwater creëren kan best wat werk zijn. Water in je vijver dient bepaalde waardes van zuurstof en koolstof te hebben, voor een gezonde groei van je waterplanten en voor de leefbaarheid voor vissen.
lees hier meer over de vijver en de betekenis van bovengenoemde waardes.
Water geven
Dit onderwerp is een beetje flauw, want de waterbehoefte is boven alles zeer plant én moment specifiek. Zo moeten heel jonge plantjes vrijwel continu vochtige grond hebben zodat de wortels goed groeien. Hebben cactussen zelden water nodig en liever heel af en toe veel dan vaak een beetje. Waarnaast de omstandigheden, een warme of koele kamer en bijvoorbeeld veel of weinig zonlicht, natuurlijk ook de waterbehoefte beïnvloeden.
“Ondanks dat water onmisbaar is laat je je potgrond liever één dag teveel uitdrogen, dan één dag te weinig.”
Enkele basis regels
- Gebruik geen te warm of te koud water; 25 graden is aangenaam.
- Zorg dat het water niet onderin de pot blijft staan, dit veroorzaakt wortelrot.
- Gebruik bij voorkeur regenwater; hier zitten meer voedingsstoffen in.
Gieters
Om je kamerplanten water te geven zal je waarschijnlijk een gieter gebruiken. Een klein gietertje met een smalle opening is handig voor kleine bloempotten. Voor de grote kamerplanten kies je het best een gieter met een sproeikop. Deze kop zorgt ervoor dat het water in kleine straaltjes, bijna druppelvorm, in je plantenbak terechtkomt. Deze manier van het water verdelen zorgt ervoor dat de grond gelijkmatig vochtig wordt, dat op alle plekken de voedingsstoffen in de bodem kunnen oplossen en dat niet een stuk van de plant een te grote plens water in één keer krijgt. Dit kan het verschil maken tussen wel of geen wortelrot.
Sproeiers
In de tuin kies je waarschijnlijk liever voor een tuinslang of sproeier. Het beste moment om te sproeien is in de ochtend. Het water heeft dan meer tijd om in de bodem te zakken omdat door de nog lage temperatuur er dan relatief weinig water verdampt. Ook is het een goed moment voor de planten omdat ze het water de rest van de dag goed kunnen gebruiken. Sommige planten kunnen ook vocht opnemen via hun bladeren, deze planten zouden in de ochtend hun huidmondjes open hebben staan en zodoende op dat moment het meest gebaat zijn bij een sproeibeurt.
Regenwater
Bij voorkeur gebruik je regenwater voor je planten. Niet alleen zitten hier meer voedingsstoffen in en minder kalk, ook is de pH-waarde vaak lager dan dat van ons leidingwater. Regenwater is van nature enigszins zuur. En zoals eerder gezegd is een lichtzure bodem goed voor de gezondheid van je planten.
Vorst
Water komt voor in vloeibare vorm, gasvorm en vaste vorm. De vaste vorm vinden planten het minst fijn. Vorst is letterlijk ‘killing’ voor je geliefde buitenplanten. Ben je te enthousiast in het voorjaar dan heb je kans dat je net aangeplante groen het niet overleeft. Wanneer het vriest buiten bevriezen je planten. Pas vanaf half mei kan je zo goed als zeker zijn dat er zich geen vorst meer zal voordoen. Vorstschade is het bevriezen van het water in de cellen van je plant. Doordat water bij bevriezing uitzet breken de celwanden open. Ontdooit je plant weer dan zul je zien dat er niks meer van de structuur van het blad over is.
Verdampen
Ook te hoge temperaturen kunnen schadelijk zijn voor de plant. Is het heel warm buiten dan kan een plant verbranden. Planten verkoelen zichzelf door via de bladeren water te verdampen. Is het warm en droog dan heeft de plant onvoldoende water in zich om af te kunnen koelen. Wanneer er teveel water uit het blad verdampt, droogt het blad uit. Maar waterdamp kun je ook op een gunstige manier gebruiken. Heb je een lage luchtvochtigheid – bijvoorbeeld in de winter, wanneer de verwarming lekker aanstaat - dan kan een schaal met vochtige hydrokorrels onder de plant, de plant extra vocht bieden. Het water uit de korrels verdampt en zorgt voor een hogere luchtvochtigheid. Of je kiest voor een moderne oplossing in de vorm van een luchtbevochtiger. Vooral voor veel kamerplanten is dit een extraatje waar ze van opknappen. Veel kamerplanten zijn tropische planten die houden van een zeer hoge luchtvochtigheid.
Bewateren tijdens je vakantie
Ga je een paar dagen weg? Dan wil je natuurlijk niet dat je planten uitdrogen. Gelukkig zijn er veel handige trucjes die kunnen helpen bij het watergeven wanneer je er zelf niet aan toekomt.
Blumat voor kamerplanten
De Blumat voor kamerplanten zuigt het water op uit een naast de plantenpot geplaatst reservoir. Zodra de kluit droog begint te worden, ontstaat onderdruk in de kegel en de aanvoer van water uit het reservoir begint. Zo vult de Blumat het vocht in de aarde aan, totdat het water in het reservoir op is, zonder dat de kluit te nat wordt. Een ideale oplossing voor als u eens een tijdje op vakantie wilt en niet in staat bent om de kamerplanten water te geven. De planten kunnen gewoon op hun plaats blijven staan en doorgroeien. Blumat kamerplant is zowel geschikt voor tijdelijk gebruik als voor een continue toepassing. Zorg voor een lichtdicht waterreservoir om algvorming in het water te voorkomen.
Automatisch bewateren in de tuin
Het Tropf-Blumat irrigatiesysteem bestaat uit meerdere aan elkaar gekoppelde keramische kegels gevuld met water. Iedere kegel heeft twee functies: meten en water afgeven. De kegels reageren op het vochtgehalte van de bodem waarin ze zich bevinden. Wanneer de grond te droog wordt, ontstaat in de Tropf-Blumat een onderdruk. Hierdoor gaat een klep open en begint de bewatering. Wanneer de vochtigheid weer volstaat, wordt de waterafgifte automatisch beëindigd.
Per plant wordt ten minste één Tropf-Blumat geïnstalleerd en op de gemeenschappelijke aanvoerslang aangesloten. Een juist ingestelde installatie hoeft een seizoen lang niet meer te worden veranderd. Naast het hele groeiseizoen kunt u het irrigatiesysteem ook toepassen tijdens het vorstvrije overwinteren van uw planten en uiteraard als bewateringsysteem tijdens afwezigheid. Iemand vragen om uw planten water te geven wanneer u op vakantie gaat, is niet langer nodig.
Naast dit vernuftige systeem met keramische kegels hebben we voor de tuin ook slimme, digitale oplossingen. Met een bewateringssysteem aangesloten op een besproeiingscomputer heb je hier helemaal geen omkijken meer naar. Of je stelt een watertimer in, die regelt dat jouw tuin op specifieke tijden bewaterd wordt.
Ontspan & geniet met water
Niet alleen je planten houden van afkoeling in de zomer. Wanneer de klusjes in de tuin plaatsmaken voor ontspanning hebben we nog enkele watertoepassingen! Bijvoorbeeld een watermeter, want om zo lang mogelijk van het zwembadwater te kunnen genieten, is het belangrijk dat je ook hierbij de waterkwaliteit goed in de gaten houdt. En ben je uitgezwommen, dan hebben we in onze webshop een heerlijke buitendouche waarmee je je even heerlijk fris afspoelt.
Welke waterbehoefte heeft mijn plant
Wat watergeven betreft weten we allemaal: het lijkt makkelijker dan het is. Maar het hoeft niet moeilijk te zijn! Heb je een nieuwe plant dan moet je deze en zijn behoeften eerst leren kennen. Heb je de juiste plek gevonden? Krijgt je groene vriend daar genoeg licht? Groeit hij goed en met veel blad, of strekt de plant zich? Dat zijn belangrijke vragen om te weten of de plek geschikt is en of de plant het daar naar zijn zin heeft. Daarnaast zijn temperatuur, de bodemsoort en wind en/of tocht, stuk voor stuk factoren die meespelen in de groei van de plant én daarmee de waterbehoefte van je groene vriend.
Water in elk seizoen
In de lente en zomer groeit je plant. Zie je nieuwe groei, dan heeft je plant meer water nodig. Planten bestaan namelijk net als mensen voor een groot deel uit water. Ze hebben het water nodig voor nieuwe cellen, voor stevigheid en voor temperatuurregulatie. In de herfst neemt de groei af en in de winter groeien planten zelden. Afhankelijk van het type plant geef je daarom buiten het groeiseizoen ongeveer 40% minder water.
Waterbehoefte ontdekken
Wanneer je je nieuwe plant een mooie plek hebt gegeven meet je de vochtigheid van de potgrond. We gebruiken hier in dit voorbeeld een meter met een stand van 1 tot 10. 1 t/m 3 is droog, 4 t/m 7 is vochtig en 8 t/m 10 is nat. Is de grond droog? Geef dan water tot de meter op de grens tussen vochtig en nat staat (8). De hoeveelheid water die je geeft is afhankelijk van het formaat plant en pot. Begin liever met wat te weinig dan teveel. Je wacht vervolgens 3 dagen. Daarna heb je twee opties:
- De grond is nog steeds vochtig. Je wacht opnieuw 3 en kijkt of hij daarna droger staat.
- Je plant staat droog. Je geeft opnieuw water. Drie dagen later meet je nogmaals de vochtigheid van de potgrond. Grote kans dat je plant nu (weer) ‘droog’ aangeeft.
Het doel hiervan is om te ontdekken na hoeveel dagen de potgrond van nat naar droog gaat, en bij welke hoeveelheid water. Onze ervaring is dat zelfs droge potgrond onder je nagels en aan je vingers blijft plakken, dus om het jezelf makkelijk te maken en meer duidelijkheid te krijgen, gebruiken we hiervoor een trimeter zoals de Trinatech Trimeter pH en vocht bodemtester.
“Cactussen en vetplanten zijn door hun bouw een uitzondering op bovengenoemd bewateringsplan. Zij slaan water op en kunnen daardoor langer zonder water. Je geeft deze planten in 1x veel water en laat de grond van deze planten daarna beter een tijdje droog staan.”
Soorten planten
De ene plant is de ander niet. Zo slaan vetplanten en cactussen water op, terwijl andere planten (zoals planten uit het regenwoud) liever een constant vochtige omgeving hebben. Het is dus zeer zinvol om uit te zoeken waar je plant vandaan komt en onder welke omstandigheden de plant daar leeft. Rozen staan bijvoorbeeld bekend als zeer weersbestendige planten. Dit komt doordat wilde rozensoorten van nature uitsluitend op het noordelijk halfrond groeiden, op plekken met een gematigd klimaat. Zulk soort planten zijn vele malen beter geschikt voor ons klimaat dan uitheemse soorten.
Watergeven en het wortelstelsel
Een plant maakt verschillende (soorten) wortels aan. Deze allemaal samen noemen we het wortelstelsel. In de meeste gevallen hebben planten één hoofdwortel en zijwortels. Met deze wortels zorgt de plant voor stevigheid. Op deze wortels zitten wortelharen en die zorgen voor de opname van water en voedingsstoffen. Wanneer je vaak, kleine beetjes water geeft heeft de plant geen reden om diepe wortels aan te maken, want hij vindt het water dat die nodig heeft ook al met de oppervlakkige wortels. Dit zorgt er dan ook voor dat je plant minder stevig zal wortelen. Een goede tip is daarom om de plant van onderaf water te geven. Dankzij de eerder besproken capillaire werking trekt het water omhoog in de aarde en bereikt het alle wortels.
Wortelrot
Wanneer er water voor langere tijd onderin de pot blijft staan, heb je kans op wortelrot. Dit ontstaat doordat de wortels geen zuurstof meer krijgen. Om dit probleem te voorkomen kan je gebruik maken van een iets verhoogde binnenpot. Je zorgt er zo voor dat het water weg kan lopen uit de potgrond. Let er dan wel op dat de binnenpot niet in een bodempje water komt te staan. Of je zet de plant in een speciaal ontworpen, stoffen plantenzak. Deze cosy uitziende plantenpotten zorgen voor een goede beluchting van de aarde, met meer zuurstof voor de wortels. Én, ze laten overtollig water door de bodem, dus zodra de onderkant van de zak vochtig wordt weet je dat je het maximum aan bewatering hebt bereikt.
Hydroponie
Ben jij bekend met hydroponie? Deze vorm van planten kweken en groeien in water is hartstikke hip. In plaats van een bodemsubstraat gebruik je enkel water. Super handig voor wie altijd vergeet om water te geven. Toch is het niet zo dat planten ongeremd groeien met enkel water. Naast water heeft de plant ook licht en voedingsstoffen nodig.
Hoe hydroponie werkt en hoe je hier zelf mee aan de slag kan, lees je in onze Do It Yourself.
Aan de slag met water
Zo, nu dat je meer weet over water en de werking en behoefte van water in planten, ben je klaar om aan de slag te gaan! Wij raden aan om jezelf eerst te bewapenen met de vochtigheidsmeter in plaats van met de gieter. Dan kan het eigenlijk niet meer mis gaan. Succes.
